امام زين العابدين (ع) در کوران رويدادهاي سياسي که در تکوين امت اسلام و ترسيم خطوط و ويژگيهاي تاريخي آن نقش بسزايي داشتند قرار گرفته بود .
ایشان در خانه اميرالمومنین امام علي (ع) ديده به جهان گشوده بود . در آن هنگام امام علي مبارزه اي تلخ با دشمنان اسلام در جمل و صفين و نهروان را آغاز کرده بود . پدر حضرت سجاد امام حسين در آن روزگار علاوه بر همکاري با پدرش در اداره امور مسلمانان فرماندهي سپاه اسلام را نيز بر عهده داشت .

از پدر و مادري علوي به دنيا آمد . (امام سجاد و ام عبدالله دختر امام حسن مجتبي)
امام محمد باقر چهار سال پيش از واقعه عاشوراي کربلا يعني در سال 57 هجري چشم به جهان گشود .
درباره روز ولادت او ميان راويان اختلاف است . برخي ميلاد آن حضرت را سوم صفر و برخي اول رجب گفته اند . آن حضرت از نظر سني بزرگترين فرزند پدرش نبوده است اما براي تصدي منصب امامت از ديگران شايستگي بيشتري داشت و پدرش پير و فرمان رسول خدا (ص) او را به پيشوايي مردم منصوب کرد .

امت اسلام در هفدهم ربيع الاول يکصد و سي ششمين سالگرد ولادت پيامبر اسلام (ص) را جشن گرفته بودند . ) برخي از محققان مي گويند در خصوص تاريخ ولادت امام صادق نزديکترين تاريخ صواب سال 80 هجري است . در اين باره دو روايت ديگر نيز هست که تاريخ ولادت وي را درسالهاي 83 و 77 ذکر کرده اند.( در همين حال در خانه رسالت موجي از سرور شادي جريان داشت . اين خانه چشم به راه فرود آمدن کرامت و افتخاري در خود بود تا بر ارج و بلنداي آن افزوده شود .

به نظر مي رسد که روستاي ابواء واقع در بين مکه و مدينه بيش از ساير اماکن قافله هاي حجاج اهل بيت را به سوي خود جلب مي کرد زيرا آرامگاه مادر پيامبر آمنه دختر وهب در آنجا قرار داشته است .
در راه بازگشت از حج بيت الله الحرام (بحارالانوار، ج 48، ص 4، المحاسن، ج 2، ص 418) قافله امام ابو عبدالله الصادق (ع) در اين روستا توقف کرد . آن روز بنابر مشهورترين روايات 7 صفر سال 128 هـ .ق بود که امام براي ميهمانانش سفره غذا گسترده بود که پيکي از جانب زنانش به سوي او آمد تا مژده ولادت خجسته فرزندش را به وي برساند .

 ويژگيهاي شخصي امام کاظم (ع) از اين نقش مهم و مسوليت بزرگي که او مي بايست آن را به انجام مي رساند پرده بر مي دارد . اين هاشمي بزگوار سيماي درخشان قامتي به هنجار داشت و سبزه بود . و ريشي سياه و انبوه داشت که وي را دلپسند و با شکوه جلوه مي داد . القاب آن حضرت از خصوصيات مکتبي که در وي تجلي کرده بود پرده برمي داشت . او را کاظم ، صابر، صالح و امين لقب داده بودند . سرانجام آنکه زندگي او عملا از تجليات اين صفات پر فضيلت آکنده بود .

راويان مي گويند : مادر امام موسي کاظم (ع) «حميده المصفاه» نام داشت . اين زن از برزگان عجم بود . وي کنيزي خريد که در سرزمين عرب پابه هستي گذارده و رشد و نمو کرده بود . چون حميده اين کنيز را آزمود و دريافت که او در دين و خرد از ديگر مردمان برتر و والاتر است وي را براي فرزندش امام موسي بن جعفر (ع) بر گزيد و به او گفت : فرزندم! تکتم (يکي از نامهاتي اين زن بود) کنيز است اما هرگز کنيزي بهتر و برتر از این نديده ام و ترديد ندارم که اگر او را سلاله اي باشد خداوند متعال سلاله اش را بزودي پاکيزه خواهد گردانيد . من او را به تو مي بخشم و تو را سفارش مي کنم که در حق او نيکي به جاي آوري .

در دومين روز از ماه رجب سال 212 هجري مدينه منوره و قريه (صريا) به پيشواز ولادت نخستين فرزند امام جواد (ع) شتافت و موجي از سرور و خوشحالي اين بيت هاشمي را فرا گرفت . پدرش او را به نام جدش رضا (ع) و نياي اکبرش اميرالمومنين علي (ع) خواند و کنيه اش را ابوالحسن ناميد .

پدر آن بزرگوار امام علي بن موسي بن جعفر بن محمد بن علي بن الحسين بن علي بن ابي طالب (ع) بود .
علي بن موسي انسان برجسته اي بود که آوازه فضل و دانش او در همه آفاق جهان اسلام طنين انداز بود تا آنجا که حتي مخالفان آن حضرت چونان شيعيان و هوا خواهان به يکسان زبان به ستايش او مي گشودند . او «رضا» بود. چرا که خداوند متعال او را به «امامت» و «حجيت» برگزيده بود و هم مردم او را به عنوان سالار و پيشواي خود پذيرفته بودند.

در روز هشتم ربيع الثاني- و يا 24 ربيع الاول- 232 هجري و در مدينه الرسول خانه شريف امام هادي (ع) به پيشواز دومين فرزندش از بانوئي دانا و پارسا که او را حديث يا سليل مي خواندند رفت. (بحارالانوار، ج 50، ص 236)

مأمون، خصوصاً در مورد علویها به برادرش معتصم سفارشها کرد و به او گفت : اینان پسران عموی تو از نسل امیرالمؤمنین علی هستند . با آنها خوش رفتار باش و از گنهکارشان بگذر و به آنان توجه کن و در هر سال صله های آنها را قطع مکن که حقوق اینان از چند جهت واجب می شود.